किरात यलम्बर सवत ५०७७ को गणनाको शुरूवाती बिन्दु खोज्नेक्रममा आखिर ३७९६ भेटिएको छ । मायाले मात्र धान्दैन तथ्य आधार नभएको गणना लोकले मान्दैन । प्राज्ञिक खोजको लगभग सबै प्रकृया पुरा गरि यो ३७९६ भेटिएको कुरा यो पुस्तकले बोलेको छ । कसैलाई चाहिए केही प्रति काठमाडौंमा उपलब्ध भएको जानकारी गराइन्छ । आंशिक कुरा यो लिंकबाट PDF मा पनि हेर्न सक्नुहुन्छ
More read>> http://gfnl.org.np/wp-content/uploads/2016/12/Kirat_Yalamber_Sambat.pdf
किराती ३२ राजाहरूको शासन अवधीसहितको सूचि
किरात येले संवत अध्ययन समन्वय समितिको संयोजनमा “किरात येले संबत अन्तरराष्ट्रिय विशेष विचार गोष्ठी नोभेम्बर १४-१५, २००९” सम्पन्न भयो । उक्त गोष्ठीमा प्रा.डा. जगदीशचन्द्र रेग्मीद्वारा “नेपाली किरात जातिको गौरवपूर्ण ईतिहासको परिप्रेक्ष्यमा किरात येले सवतको प्रचलन तथा संवैधानिक मान्यताको उपक्रम” शिर्षकको अनुसन्धान मुलक कार्यपत्र प्रस्तुत भयो । सो कार्यपत्रमा गोपालराजवंशावलीका आधारमा सूचिकृत गरिएका किरात राजाहरूको सूचि निम्नानुसार रहेकोछः
1) राजा श्री एलम् – ९०
2) राजा श्री पेलं – ८१
3) राजा श्री मेलं – ८९
4) राजा श्री चमिं – ४२
5) राजा श्री धस्कं – ३७
6) राजा श्री वलुंच – ३१ ६ महिना
7) राजा श्री हुतिं – ४० ८ महिना
8) राजा श्री हुरमा – ५०
9) राजा श्री तुसके – ४१ ८ महिना
10) राजा श्री प्रसफुं – ३८ ६ महिना
11) राजा श्री पवः – ४६
12) राजा श्री दास्ती – ४०
13) राजा श्री चम्ब – ७१
14) राजा श्री कंकं – ५४
15) राजा श्री स्वनन्द – ४० ६ महिना
16) राजा श्री फुकों – ५८
17) राजा श्री शिंघु – ४९ ६ महिना
18) राजा श्री जुलम् – ७३ ३ महिना
19) राजा श्री लुकं -४०
20) राजा श्री थोरम – ७१
21) राजा श्री थुको – ८३
22) राजा श्री वर्म्म – ७३ ६ महिना
23) राजा श्री गुंजं – ७२ ७ महिना
24) राजा श्री पुस्क – ८१
25) राजा श्री त्यपमि – ५४
26) राजा श्री मुगमम् – ५८
27) राजा श्री शसरु – ६३
28) राजा श्री गुंणं – ७४
29) राजा श्री खिम्बु – ७६
30) राजा श्री गिरिजं – ८१
31) राजा श्री खुरांज – ७८
32) राजा श्री खिगु – ८५
(स्रोतः किरात येले संवर अभिलेख, संपादक – बलिराज खम्बु, गणेश राई, अमर तुम्याङ, शंकर साम्पाङ राई, २०१०, पृष्ठ-१३)
यलम्बरको काल गणना
1) सूचिकृत ३२ किरात राजाहरूको शासन अवधीहरू जोड्दा नेपाल (हालः काठमाण्डु) उपत्यकामा १९६३ वर्ष ८ महिना रहेको देखिन्छ ।
2) किरातहरू पछि लिच्छवी राजाहरूको शासन सुरु भएको मानिन्छ र लिच्चवी राजा जय वर्माको सालिक काठमान्डु मालि गाउँमा भेटिएको जसमा मिति संवत १०७ अथवा ई.१८५ प्रमाणका रुपमा पाईएकोछ । यही ई १८५ लाई किरात शासनको अन्त्य मानिन्छ ।
3) ३२ किराती राजाहरूको शासन अवधी १९६३ वर्ष ८ महिनामा ई. १८५ घटाउँदा = १७७८ वर्ष ८ महिना हुन आउँछ । अर्थात, राजा एलमको शासन १७७८ वर्ष ८ महिना अधि सुरु भएको हिसाब निस्कियो ।
4) उल्लेखित (घ) अनुसारको १७७८ वर्ष ८ महिनामा हाल(चलिरहे)को ई. सं. २०१६ जोड्दा = ३७९४ वर्ष ८ महिनामा पुगिन्छ ।
5) यसरी गोपाल बंशावलीमा उल्लेखित ३२ किरात राजाहरू र तिनको शासन अवधीको कूल वर्ष महिना र एलम राजालाई पहिलो किराती राजा मानेर यलम्बरको नाममा ‘यलम्बर संबत’को हिसाब निकाल्ने हो भने ई.सं. २०१६ मा यलम्बर संवत ३७९४ वर्ष ८ महिना हुन आउँछ ।
यसरी यलम्बरको काल गणना र निर्धारण गर्ने काम उपरोक्त “किरात येले संबत अन्तरराष्ट्रिय विशेष विचार गोष्ठी नोभेम्बर १४-१५, २००९” मा प्रस्तुत प्रा.डा. जगदीशचन्द्र रेग्मीको “नेपाली किरात जातिको गौरवपूर्ण ईतिहासको परिप्रेक्ष्यमा किरात येले सवतको प्रचलन तथा संवैधानिक मान्यताको उपक्रम” कार्यपत्रका आधारमा सन् १० जनवरी २०११ का दिन (हेर्नोस् – किरात येले संवत अभिलेख, २०१०, पृष्ठ २२९) “किरात येले संबत काल निर्धारण प्रतिवेदन हस्तान्तरण कार्यक्रम” किरात राई यायोक्खा, केन्द्रीय कार्यालय, सुम्निमा हलमा २०६७ पुष २६ गतेका दिन सम्पन्न समेत भएको हो । (स्रोतः किरात येले संवत अभिलेख, २०१०, पृष्ठ -२२९-२३०)
यलम्बर फाउण्डेसनको जन्म र येले संवत
‘किरात येले संबत अध्यन समन्वय समिती’को सँस्थागत स्वभाव नै अध्ययन गर्नका निम्ती मात्र स्थापित अस्थाइ ‘समन्वय समिति’ थियो । यसले ‘अन्तरराष्ट्रिय विचार गोष्ठी’ सम्पन्न गरिसकेपछि ४ किरात जन्य सँस्थाहरूलाई प्रतिवेदन बुझाएए उसको काम स्वतः सकियो । तर, कतिपय गंभीर विषयमा छलफल र अनुसन्धान गरेर तथ्य-सत्यहरू उजागर गर्ने काम समय-समयमा गर्नु पर्ने कुरा महसुस गरेर समन्वय समितिका केही अग्रसर सदश्यहरूको संलग्नतामा यलम्बर फाउण्डेशनको स्थापना भयो ।
येले संवत अध्ययन समन्वय समितिको संयोजनमा “किरात येले संबत अन्तरराष्ट्रिय विशेष विचार गोष्ठी नोभेम्बर १४-१५, २००९” सम्पन्न भएर यलम्बर संवतको नयाँ काल निर्धारण भइसकेकोलाई “छलफलको निम्ती प्रस्तावित” भनेर कलिगत संवत र नयाँ संवत उल्लेख गरी एउटा पञ्चाङ्ग प्रकाशित गरेको थियो । अर्थात, किरात येले (नयाँ) संवत यलम्बर फाउण्डेसनले नै अनुसन्धान गरेर प्रस्तावित गरेको होइन बरु “किरात येले संबत अन्तरराष्ट्रिय विशेष विचार गोष्ठी नोभेम्बर १४-१५, २००९”मा बिभिन्न विद्वान विदुशीहरूको छलफलबाट निर्धारण गरिएको हो । जसलाई “छलफलको निम्ती प्रस्तावित” भनेर यलम्बर फाउण्डेशनले अघि बढाएको मात्र हो । यसपछि ‘गोरखा पत्र’ले प्रकाशित गर्ने (हरेक २ हप्तामा १ पटक) लिम्बु भाषा सिरिजंगा लिपिको भाषा खण्डमा र गणेश राईको संपादनमा प्रकाशित हुने साहित्यिक पत्रिका ‘लिब्जु भुब्जु’मा यलम्बर संबत (नयाँ) उल्लेख गर्ने गरिएको पाइएकोछ ।